vergelijking met de 21e eeuw

wij vergelijken 3 periodes met de huidige tijd namelijk:

• 19e eeuw: de romantiek in Nederland
• 16e eeuw: uitvinding boekdrukkunst
• 500-1500: de middeleeuwen en ridderverhalen

19e eeuw: de romantiek in Nederland



Verschillen

• mensen schrikken tegenwoordig niet meer zo snel van iets nieuws, toen wel.
• er worden minder historische romans geschreven tegenwoordig, vroeger werden er veel geschreven.
• mensen hadden vroeger een andere kijk op de wereld dan nu.

Overeenkomsten

• mensen schreven gedichten en toneelstukken wat ze ook nog doen vandaag de dag.
• er zijn groten namen tegenwoordig van schrijvers net zo als vroeger.
• mensen inspireren elkaar net zo als vroeger.

16e eeuw: uitvinding boekdrukkunst




Verschillen

• vroeger duurde het lang om een boek te maken en tegenwoordig niet meer.
• tegenwoordig zijn er geen rederijkers, vroeger wel.
• het denkbeeld van de mensen vroeger was anders dan dat van tegenwoordig.
• tegenwoordig weten mensen veel meer over boekdrukkunst dan toen.

Overeenkomsten

• er worden boeken gedrukt.
• boeken worden veel gelezen.
• boeken worden steeds belangrijker.

500-1500: de middeleeuwen en ridderromans




Verschillen

• de gedichten en romans gingen ergens anders over dan tegenwoordig.
• tegenwoordig worden er geen ridderromans meer geschreven.
• de romans vroeger waren heel speciaal en nu tegenwoordig vind je romans overal.

Overeenkomsten

• er waren gedichten en romans net zo als tegenwoordig.
• de romans gaan over bekende mensen net zo als vroeger.
• de gedichten gingen vaak over populaire dingen in die tijd net als tegenwoordig

20e eeuw (tot 1945): nieuwe stromingen

Er waren een paar belangrijke vertegenwoordigers van de historische avant-garde, het modernisme en het expressionisme. Voor de Historische avant-garde waren dat:

1. Paulvan Ostaijen: zijn inhoudt gaf kritiek op de maatschappij en maakt het geloof, de Vorst en de staat belachelijk.
2. Theovan Doesburg: Theo was het eens met de anti-kunst. Mensen die het hier mee eens .waren stelden zich een vorm van kunst voor.
3. KurtSchwitters: Kurt was hetzelfde als Theo, hij was het ook eens met de anti-kunst.
    
   Er is een vertegenwoordiger van het Modernisme die bekend is voor ons, namelijk:

1. M.Nijhof: de beroemdste modernistische dichter uit Nederland.
    
   Voor het expressionisme zijn de vertegenwoordigers:

1. Wies Moens: Wiens, Herman en Marnix schreven vaag retorische poëzie waarin de dichter zichzelf een opmerkelijke rol gaf.
2. Herman van den Bergh
3. Marnix Gijsen
4. H.Marsman
    

In het begin van de twintigste eeuw ontstonden veel nieuwe stromingen waar de dichters op reageerden. De nieuwe stromingen ontstonden omdat de technologische ontwikkelingen het dagelijkse leven veranderde. Er waren twee soorten stromingen: gematigd en radicaal. Het modernisme was een gematigde stroming. Het Expressionisme, futurisme, constructivisme en dadaïsme waren Radicale stromingen.
(Dadaïstisch kunstwerk)

Een paar schrijvers van de avant-garde wilden de belangrijkste veranderingen doorvoeren. Ze wilden bijvoorbeeld bij de poëzie de vorm, het onderwerp en de inhoud veranderen. Een hele nieuwe werkelijkheid werd gecreëerd. Aan de manier van opschrijven kon je al zien dat Paul van Ostaijen alles wilde veranderen in de poëzie. Hij koos een nieuw onderwerp en schreef over gebeurtenissen die eigenlijk vergeten moesten worden. Het gedicht was nieuw en anders en wordt een vernieuwend gedicht genoemd.

Het dadaïsme wordt ook wel 'de grootste malligheid' genoemd. De mensen vonden het stom omdat de stroming het eens was met de anti-kunst. De schrijvers van deze stroming heeft uit woede de kunst op te blazen. Het tegenovergestelde van het dadaïsme werd het modernisme, na enige tijd, wel geliefd. De schrijvers waren heel pessimistisch omdat het modernisme veel op de werkelijkheid leek. Omdat het soms niet altijd even mooi verwoord werd, schrok het de mensen soms af maar uiteindelijk sloeg het toch aan. De modernistische schrijvers wilden in hun romans een moeilijke tijd beschrijven. Steden groeiden snel, ontwikkelingen gingen snel maar er dreigde een wereldoorlog uit te breken en er was dus veel onrust, ook in de politiek. Dit werd duidelijke beschreven in de romans van het modernisme.
(Ferdinand Bordewijk)

Ferdinand Bordewijk was een Nederlandse schrijver van romans, novellen, toneel grafredes en kritieken. Alhoewel hij veel schreef en eigenlijk een schrijver was, voerde hij zijn beroep uit als advocaat. Ferdinand koos als thema ''ondergang'' voor zijn boeken, dit stond centraal. De angst van de personages was een duidelijk kenmerk hiervoor. Wat opviel aan de schrijfstijl van Ferdinand is dat hij altijd schreef in de tijd waarin hij zelf leefde, ook dit is een kenmerk van zijn thema. Zijn gedichten zijn dan ook niet te vergelijken met die van Ostaijen omdat de mening van het gedicht heel anders wordt bedoeld.

18e eeuw: Opkomst kinderliteratuur

Engelse filosoof John Locke pleitte er eind zeventiende eeuw voor om kinderen spelenderwijs te laten leren en om hun niet te slaan. Meer dan een halve eeuw later liet de Zwitserse schrijver Jean-Jacques Rousseau zijn hoofdpersoon Eie uit de briefroman Eile, où de l’Education, liever opgroeien in de natuur, zodat het kind niet zou worden bedorven door aangeleerd, cultureel gedrag.

Onder invloed van de moderne opvoedkundige idealen, die met elkaar gemeen hadden dat men het karakter van een kind als kneedbaar beschouwde. In andere woorden: men kon kinderen gemakkelijk goede dingen aanleren.

VanAlphen schreef vooral leerzame gedichten die filosofisch het kind beïnvloedde en  dus ook de manier van het kind indirect kon veranderen. Ze waren strak en simpel van opzet en hierdoor konden de kinderen ze gemakkelijk uit het hoofd leren. De kinderen konden vaak aangeven welke ze leuk vonden en welke ze  verafschuwde.

Een klein gedicht van Van Alphen:

 

Een vriend, die mij mijn feilen toont,

Gestreng bestraft, en nooit verschoont,

Heeft op mijn hart een groot vermogen.

Maar...`t laag gemoed, dat altoos vleit,

Verdenk ik van baatzuchtigheid;

Ik kan zijn bijzijn niet gedogen.

 

In het algemeen gaat het gedicht over 2 soorten vrienden. De vriend, in de eerste drie zinnen, die eerlijk en rechtvaardig is en de vriend die je bedriegt en het voor zijn eigen belang doet.

 

SaraBurgerhart had als belangrijk idee dat de vrouw een grotere en belangrijkere rol moest gaan spelen bij opvoeding. In elk boek van haar speelt de vrouw de hoofdrol. Maar werd je ook aan het denken gezet over goede en kwade dingen in het leven.

Ook schreef Sara Burgerhart samen met Betje wolff en Aagje Deken. Samen hadden ze als uitgangspunt dat ze een verhaal basseren op het idee van een goede opvoeding. Ze schreven ook veel over het goede en kwade, de relatie tussen de maatschappij en het individu en de liefde.

(Sara Burgerhart)

(Betje Wolff)

(Aagje Deken)

Sara Burgerhart is een vrouw net zoals elke andere vrouw. Ze was lekker simpel en daarom was het makkelijk om je als vrouw goed in de hoofdpersoon van haar boeken in te leven. Net zoals elke vrouw vond ze dat een vrouw zelf mocht bepalen wat ze deden, dat ze zelfstandig waren en dat ze lekker hun eigen gang moeten gaan.

Gelukkig loopt het met Sara goed af omdat ze een goed zelfbeeld ontwikkeld. Ze is een sterke vrouw die leert van fouten en goede dingen in het leven. Ze is sterk genoeg om erge pijn en verdriet te verwerken.  

-Het loopt in dit verhaal met Sara toch goed af omdat ze zelfinzicht krijgt door schande en schade. En ze is sterk genoeg om het verdriet en de pijn te verwerken en te overwinnen.

 

Helaas konden wij niets vinden of bedenken over van moderne literatuur waarin de opvoeding zo duidelijk ter sprake komt als in de gedichten van Van Alphen en Sara Burgerhart.

Tijdlijn

15e eeuw: de middeleeuwen

• ridderromans


• hoofse cultuur


• Karel ende Elegast

16e eeuw

• uitvinding boekdrukkunst


• drukpersen


• rederijkers

17e eeuw

• schrijvers


• literatuur


• toneelstukken

18e eeuw

• onderwijs


• gedichten










• kinderliteratuur

19e eeuw

• romantiek


• historische romans


• zwarte romantiek

1880-1900

• Tachtigers


• De Gids


• scheldkritieken

20e eeuw (tot 1945)

• modernisme


• expressionisme


• dadaïsme

Eind 19e eeuw: de Tachtigers

De Tachtigers wilden de literatuur vernieuwen om de klassieke kunst en de literatuur te laten  samenvoegen. De Gids was een tijdschrift waarin literatuur kritische bekeken werd en daardoor werd het tijdschrift steeds belangrijker.  Willem Kloos ,Frederik van Eeden, Lodewijk van Deyssel en Jacques Perk waren de belangrijkste vertegenwoordigers van de Tachtigers. De literatuur moest alleen over kunst gaan vonden de Tachtigers. Willem Kloos vond dat de literatuur in een nieuwe, modernere manier moest geschreven worden.. Jacques Perk was belangrijk voor Willem Kloos omdat zijn dood een omslagpunt was voor Willem Kloos. Hij kreeg nu de aandacht van de mensen. Lodewijk van Deyssel werd bekend door zijn scheldkritieken.




 (Willem Kloos)

(Lodewijk van Deyssel)

(Frederik van Eeden)

(Jacques Perk)

De literatuur moest volgens Van Deyssel kenmerken hebben zoals: modern, nieuw en kritisch. Van Eedens sprookachtige verhalen pasten niet goed bij de literatuur van de Tachtigers want het was niet kritisch en niet geschreven volgens hun richtlijnen. Frederik van Eeden keurde de roman ''een Liefde'' van Lodewijk van Deyssel af omdat het was niet volgens de richtlijnen van de Tachtigers geschreven. scheldkritieken worden vandaag de dag niet meer geschreven maar er het gebeurt nog steeds maar dan op het internet.

19e eeuw: de romantiek (stroming) in Nederland

De romantiek in Nederland heeft vier kenmerken: originaliteit, onverklaarbaarheden in het leven, geschiedenis, contrast werking. In Nederland waren belangrijke schrijvers van romantiek Willem Bilderdijk en Jacob van Lennep en Nicolaas Beets. De schrijver die niet zo bekend was in Nederland was Aarnout Drost.
(Willem Bilderdijk)

(Nicolaas Beets)

(Jacob van Lennep)

(Aarnout Drost)

In de romantiek zijn verschillende genres zoals: wilde liefde, krankzinnigheid, contrastbewerking , dronkenschap en destructie. Door de vier nieuwe begrippen, dit was heel anders dan ze gewend waren daardoor schrokken de mensen hier erg van. Hij dichtte werken over de oorsprong van de wereld, grote leerdichten over het wezen van poëzie en berijmingen van ziektebeelden. Ook probeerde Bilderdijk nieuwe genres uit nog een belangrijk stijlmiddel van hem was contrastwerking. Jacob van Lennep liet zich inspireren door Walter Scott, hierdoor had Bilderdijk veel invloed op de nog jonge Jacob van Lennep.


Een historische roman is zo typisch voor de romantische literatuur omdat het erom gaat dat de couleur locale in orde moet zijn. hierdoor kan de schrijver de mentaliteiten botsing van verschillenden groepen van de vroegere samenleving goed in weergeven. Het doel van schrijver was om het verleden moest weergegeven worden met aal waarheid die er was, de kunst was dan ook om er niet een geschiedenisboek van te maken. Door in het verhaal veel huiver te verwerken wordt de lezer sneller meegespeeld en dat was toen erg belangrijk. Het sublieme kwam door de combinatie van misdrijf en schoonheid.

 zwarte romantiek is een verhevigde vorm van Romantiek. De roman I promessi sposi (De verloofden) van Alessandro Manzoni wordt tot de klassieke voorbeelden van de historische roman gerekend. In 1840 voltooide hij de definitieve versie van het werk. Het verhaal speelt zich af in het zeventiende eeuwse Noord-Italië: een jonge boer en zijn bruid worden door oorlog, onlusten en allerlei tirannieke manipulaties van hogerhand gedurende lange tijd van elkaar gescheiden

 

 

 

boekdrukkunst

De boekdrukkunst is rond 1455 uitgevonden door Gutenberg te Mainz. Bij de eerste drukpersen werd het uit een blok hout gesneden dit kostte veel moeite en tijd en kon na één keer bedrukken weggegooid worden.  Als eerste werden Bijbels, oudere teksten herschreven, eerst in het Latijn maar later ook in het Nederlands. De bijbel werd als eerste Nederlandse boek uitgegeven. Het is voor de rederijkers erg belangrijk geweest dat de boekdrukkunst ontstond, ze konden zo veel makkelijker en sneller hun teksten verspreiden door het te drukken, in plaats van het keer op keer over te schrijven.

Rederijkers zijn verenigingen van mensen die van literatuur hielden en met elkaar hadden afgesproken om ongeveer een keer per maand allemaal een gedicht te schrijven over een opgegeven onderwerp. Het gedicht werd vervolgens weer voorgedragen aan de voorzitter, die ook wel de prins werd genoemd .

De boekdrukkunst is ook belangrijk voor de rederijkers want zo konden ze hun eigen gedichten en verhalen veel sneller opnieuw maken, waardoor ze minder tijd kwijt waren en dus sneller een ‘bekende’ naam konden maken.

 De uitvinding werd ook gebruikt voor het drukken van bijbels. Wel alleen het oude testament.

Er werden ook rederijks toneelstukken en dichtbundels gedrukt waardoor er verschillende steden stadsdichters werden aangesteld. Anthonis de Roovere was de bekendste schrijver uit de vijftiende eeuw. Zijn gedicht ‘’Van der mollen feeste’’ beschrijft de dood als een feest van de mollen waar iedereen voor is uitgenodigd. Anthonis heeft tientallen toneelstukken geschreven maar er is er maar één bewaard gebleven.

Anna Bijns was heel erg tegen de leer van Luther en zijn kornuiten. De centrale overheid had weinig moeite met haar gedichten maar ze hadden wel moeite met de geschriften van iedereen die de kerk bekritiseerden. Liedjes, toneelstukken en gedichten werden goed bekeken en als je de kerk bekritiseerde dan mocht je het liedje niet spelen of het toneelstuk doen. Er was dus volop censuur.

de mogelijkheden van het internet en die van de boekdrukkunst toen, kan je niet vergelijken met elkaar want als je tegenwoordig je boek niet mag laten drukken, vanwege censuur, dan zet je hem gewoon alsnog op het internet. Mensen kunnen tegenwoordig via het internet dingen doen die eigenlijk niet mogen en daarom wil de overheid informatie van iedereen wat hij/zij op het internet doet enzovoort. De boeken die tegenwoordig worden uitgebracht zijn ook heel anders dan in de 16^e eeuw.

17 eeuw: Hooft, Vondel & Bredero

Pieter Corneliszoon Hooft leefde van 1581 tot 1647 en hij bracht zijn jeugd door in een rijk, protestants koopmansgezin.
Pieter Corneliszoon Hooft schreef toneelstukken, liedjes, poëzie en emblematiek.(Hooft)
 Joost van den Vondel leefde van 1587 tot 1679. Hij leefde vroeger zelf in een protestants milieu, en in 1640 verkoos hij het katholisme voor het protestantisme. Joost van den Vondel schreef gedichten, gedichten, liederen, toneelstukken, het epos en emblemen.


(Vondel)
 Hij (Hooft) wilde mensen laten nadenken over het leven en over het stadbestuur. Zijn liefdes gedichten zijn beroemd geworden omdat ze bestonden uit elegante voorbeelden en met vele diepgaande gedachten. Vondel schreef veel gedichten en toneelstukken met onderwerpen die over politieke en godsdienstige aspecten gingen. Vondel vond dat de Nederlandse literatuur niet slechter was dan de Latijnse of Griekse waarin de christelijke waarden als onderwerp werden gebruikt. Bredero was zeer onbekend omdat hij onbekend was gingen er veel verhalen van hem rond en zijn kunst was doorelkaar gemaakt in plaats van na elkaar. De volgorde van hem was dat hij alles door elkaar schreef.

 Anna Visscher schreef veel gedichten, maar er kwam geen dichtbundel op haar naam staan omdat ze tijdens een van haar velen dromen een visioen kreeg waarin bekend werd dat het niet verstandig was om geen bundel te maken. Anna Visscher had het idee dat vrouwen ook het zelfde werk als mannen konden doen.

(Anna Visscher)

 Vondel, Bredero, Visscher en Hooft hadden dezelfde ideeën over het schrijven van gedichten en toneelstukken want, ze vonden godsdienst een zeer belangrijke rode draad in hun verhaal. Tegenwoordig zijn er ook moderne schrijvers van toneelstukken en Gedichten die net zo schrijven als Vonden, Bredero, Visscher en Hooft maar er zijn ook veel tegenwoordige schrijvers die een andere visie op het leven hebben of op andere belangrijke dingen want we leven in een andere tijdsperiode dus de belangrijke punten zijn met de tijd mee veranderd.